Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελος - Αρχαιολόγος Τα αγιορειτικά μετόχια ως συντελεστές ιδρύσεως νέων χωριών στην Χαλκιδική χερσόνησο

Απὸ τα σημερινά χωριὰ της Χαλκιδικής χερσονήσου, τα εννέα (9) προέρχονται από την μακροχρόνια μετάλλαξη των παροίκων – καλλιεργητών αγιορειτικών μετοχίων, σε ελεύθερους ιδιοκτήτες των μετοχιακών εκτάσεων. Παραθέτω κατάλογο των χωριών αυτής της κατηγορίας, με τα διαδοχικὰ ονόματά τους και το όνομα της πρώην ιδιοκτητρίας Μονής, στον οποίον δεν συμπεριλαμβάνονται τα χωριὰ που προϋπήρχαν και μετέπεσαν στην κατηγορία των μετοχίων.

Μετόχι Μονής Αγίου Παντελεήμονος, Καλλιθέα Χαλκιδικής (1960).

Νεακίτου – Νικήτη (Μονὴ Ξενοφώντος)
Άγιος Νικόλαος (Μονὴ Ξενοφώντος)
Κάμενα – Γομάτου – Γομάτι (Μονὴ Γομάτου, Μονὴ Μεγίστης Λαύρας)
Άκανθος – Ερισσός – Ιερισσός(;) (Μονὴ τοῦ Κολοβού, Μονὴ Ιβήρων)
Ραλίγκοβη – Λιαρίγκοβη – Αρναία (Μονὴ Κασταμονίτου)
Πολύγυρος- Πολύγερος-Πολύγυρος (Μονὴ Πολυγύρου, Μονὴ Ιβήρων)
Σερμύλη – Ερμύλια – Καλύβια – Ορμύλια (Μονὴ Μεγίστης Λαύρας)
(χωρίον του) Σωτήρος – Βατοπέδι (Μονὴ Βατοπεδίου)
Περιστερά (Μονὴ Περιστερών, Μονὴ Μεγίστης Λαύρας)

Μετόχι Μονής Ξηροποτάμου, Σάρτη Σιθωνία.

Απὸ τα προσφυγικὰ χωριά, τα οποία ιδρύθηκαν στην Χαλκιδικὴ κατά την δεκαετία του 1920, τα εικοσιτρία (23) εγκαταστάθηκαν σε αγιορειτικὲς μετοχιακὲς εκτάσεις. Παραθέτω κατάλογο των χωριών αυτής της κατηγορίας, με τα διαδοχικὰ ονόματά τους και το όνομα της πρώην ιδιοκτητρίας Μονής του χώρου στον οποίον εγκαταστάθηκε ο νέος οικισμός.

Άγιος Παύλος (Μονὴ Αγίου Παύλου)
Νέα Ηράκλεια (Μονὴ Αγίου Παύλου)
Στόμιον – Τσαλὶ Μετόχι – Νέα Καλλικράτεια (Μονὴ Ξενοφώντος)
Βουλγάρικο – Σέρβικο – Σωζόπολη (Μονὴ Χελανδαρίου)
Σουφλάρι – Νέα Τρίγλια (Μονή Βατοπεδίου)
Βολβός – Καραμάνι – Νέα Πλάγια (Μονὴ Ιβήρων)
Βολβός – Ρούσσικο – Νέα Φλογητά (Μονὴ Ἁγ. Παντελεήμονος)
Άνω Βολβός – Ζωγράφου (Μονὴ Ζωγράφου)
Κατακαλή – Διονυσίου (Μονὴ Διονυσίου)
Κασσάνδρεια-Πόρτες-Καπού Μετόχι-Νέα Ποτίδαια (Μονὴ Δοχειαρίου)
Άγιος Παύλος – Νέα Φώκαια (Μονὴ Αγίου Παύλου)
Ρούσσικο- Νερόμυλος- Μάλτεπε- Καλλιθέα (Μ. Αγ. Παντελεήμονος)
Βατοπέδι (Μονὴ Βατοπεδίου)
Βόζενα – Μεταμόρφωση (Μονή Διονυσίου)
Μπαλαμπάνι – Νέος Μαρμαράς (Μονὴ Γρηγορίου)
Καλαμίτσι (Μονὴ Διονυσίου)
Σάρτης – Αφησιά – Σάρτη (Μονὴ Ξηροποτάμου)
Περιγαρδίκεια – Άγιος Δημήτριος – Πυργαδίκια (Μονὴ Δοχειαρίου)
Ιβηρίτικο – Γομάτι μετὰ την καταστροφὴ του 1932 (Μονὴ Ιβήρων)
Οζόλιμνος – Ξηροποταμινό – Ξηροποτάμου (Μονὴ Ξηροποτάμου)
Λαδιάβα – Πρόβλακας – Νέα Ρόδα (Μονὴ Βατοπεδίου)
Προσφόριον – Πύργος – Ουρανόπολη (Μονὴ Βατοπεδίου)
Αμμουλιανή (Μονὴ Βατοπεδίου)